ਸਾਡੇ ਪੰਜ਼ਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪੀਰ-ਪੈਗੱਬਰ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ, ਉਹਨਾ ਦੇ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਸ਼ਥਾਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1699 ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਲਸ਼ਾ ਪੰਥ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਗੁਰੂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੀ ਧਰਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਉੱਥੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾਂ ਕੇਸ਼ਗੜ ਸ਼ਾਹਿਬ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮੱਥਾਂ ਟੇਕ ਕੇ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਕੇ ਰੂਹ ਗਦ-ਗਦ ਕਰ ਉੱਠਦੀ ਹੈ। ਖ਼ੁਬਸੂਰਤ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਸ਼ਥਿਤ, ਇਸ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾਂ ਅਸ਼ਥਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਕੂਨ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਥਾਨ ਤੇ ਹਰ ਚੀਜ ਦਾ ਖੁੱਲਾਪਨ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਠਹਿਰਣ ਲਈ ਕਮਰਿਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪਰਬੰਧ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਲੰਗਰ 24 ਘੰਟੇ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਉੱਥੇ ਕਈ ਵਾਰ ਜਾਣ ਦਾ ਮੋਕਾਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਜਿੰਨੇ ਵਾਰ ਵੀ ਮੈ ਉੱਥੇ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇੰਜ ਲੱਗਿਆ, ਕਿ ਜਿਵੇ ਮੈ ਪਰਮਾਤਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੋਵਾ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਵਿਕਾਸ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਬਸ਼ੂਰਤ ਅਤੇ ਚੋੜੀਆਂ ਸੜਕਾ, ਇਸ ਦਰ ਵੱਲ ਜਾਦੀਆ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਤੋ ਜਾਦਿਆ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੜਕਾ ਵੇਖ ਕੇ ਪਤਾਂ ਲੱਗ ਜਾਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਦੂਰ ਨਹੀ। ਅੰਤ, ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇੱਕ ਠੰਡਕ ਜਿਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਸ਼ਭ ਤੋ ਵੱਖਰੀ ਚੀਜ਼, ਉੱਥੇ ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਅਜ਼ੂਬਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਉਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਜ਼ੂਬਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਲੀ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਤਲਾਂਅ ਅਤੇ ਝਰਨੇ ਹਨ। ਇਸ ਅਜ਼ੂਬੇ ਦੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵੀ ਬੜੇ ਵੱਖਰੇ ਢੰਗ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਉਪਰ ਨੁੱਕਰਾਂ ਜਿਹੀ ਛੱਤ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੀ ਉਂਚਾਈ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੀਆ ਮੰਜਿਲਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ, ਇੱਕ ਦਰਵਾਜਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਵੀ ਆਖਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋ ਉਪਰ, ਇੱਕ ਦਰਵਾਜਾਂ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਵਿਰਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਤਸ਼ਵੀਰਾਂ, ਇਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਾਭੀਆਂ ਪਈਆ ਹਨ। ਇਸ ਅਜ਼ੂਬੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਫੀਸ਼ ਨਹੀ ਹੈ। ਸੋਮਵਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਛੱਡ ਕੇ, ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਇਸ ਨੂੰ ਖੋਲਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹਰ ਦਰਸ਼ਕ ਨੂੰ ਗਾਈਡ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਰਮਚਾਰੀ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਅਜ਼ੂਬੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਿਆ ਹੀ ਆਨੰਦ ਭਰਿਆ ਸ਼ੰਗੀਤ ਸਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਰਾਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਅਮੀਰ ਸ਼ਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਤਸ਼ਵੀਰਾਂ ਨਜਰ ਆਉਦੀਆ ਹਨ। ਜਿਵੇ-ਜਿਵੇ ਅਸੀ ਉਪਰ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਾ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਤਸ਼ਵੀਰਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਦੀਆ ਹਨ।
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾਂ ਕੇਸ਼ਗੜ ਸ਼ਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਕਤ ਅਲੋਂਕਿਕ ਬਾਣੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਭਾਗ ਲੱਗੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਲਾਂ-ਮਹੱਲਾ ਵੀ ਕਰਵਾਇਆਂ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਵਿਚ ਇਕੱਠ ਦੇਖ ਕੇ ਇੰਜ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇ ਸਾਰਾ ਪੰਜ਼ਾਬ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਰੋਣਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਜੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਨਹਿੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀਆ-ਵੱਡੀਆ ਦਸ਼ਤਾਰਾਂ ਸ਼ਜਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈਆ ਦੇ ਲੰਮੇ-ਲੰਮੇ ਗਾਤਰੇ ਪਹਿਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮੋਕੇ ਸਿੱਖ ਸਿੰਘਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਤਕਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਬ ਦਿਖਾਏ ਜਾਦੇ ਹਨ। ਜਿਹਨਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਿੱਖ-ਸ਼ੰਗਤਾਂ ਨਿਹਾਲ ਹੋ ਜਾਦੀਆ ਹਨ। ਇਸ ਹੋਲੇ-ਮਹੱਲੇ ਤੇ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਉਪਰ ਲੰਗਰ ਲਾਏ ਜਾਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੁੱਲੇ ਭੰਡਾਰੇ ਚਲਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂਦੁਆਰਾਂ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋ ਸ਼ੰਗਤਾਂ ਦੇ ਠਹਿਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਪਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੂਲਤ ਮਹੁੱਇਆਂ ਕਰਵਾਈ ਜਾਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸ਼ਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਲਈ ਮੱਕਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਹ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਧਰਤੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਵੱਖਰਾਂ ਧਰਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।
By - ਐਂਡਵੋਕੇਟ ਉਂਕਾਰ ਸਿੰਘ ਭਲੂਰ, ਪਿੰਡ-ਭਲੂਰ, ਜਿਲਾਂ-ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)-151207
